Nhơn vói theo không kịp, Thoàn ngừa dịp bước xa, ra tới đàng đứng đợi thị Hoa, bày tỏ sự nhà tạng mặt. Rằng: “Nghĩa Hữu bịnh đà thậm ngặt, song chữa đành nhắm mắt không con, sợi chỉ mành thắt thẻo treo chuông, nan thức âm dương chi nhựt. Bởi vậy tôi vưng lịnh tới đây nhứt khắc, thỉnh cậu về thấy mặt kẻo thương, vậy thì cậu mau mau dời gót lên đường, kẻo mà lịnh công sức yếu dường trái chín.” Thoàn nghe nói bán nghi bán tin, đứng làm thinh bộ tỉnh như thường, đạo cha con chẳng chút gì thương, tình phụ tử coi dường như rác. Nghe nói cha gần bác, đã không về lại gạt thị Hoa: “Mi khá tua trình quá gia gia, cản ta mắc việc nhà trễ bước. Vậy mi toan về trước, rồi ta sẽ theo sau.” Miệng dứt lời, chơn nọ bước mau, thị Hoa đứng lắc đầu mà ngó. Thoàn đi khuất Hoa quày lại chỗ, tầm Ái nhơn thổ lộ đôi lời; gặp mặt nhau ruột rối bời bời, ngần ngừ mới kiếm lời phân giải. Rằng: “Từ thuở cậu bị quăng nơi đại hải, tưởng cốt hài cồn bãi lấp chôn, nào hay đâu thiên lý đắc tương phùng, ấy mới thiệt càn khôn tái tạo.” Nhơn nghe nói lòng đà áo não, nhưng mà cuộc gia tư điên đảo nào hay, nhơn xin Hoa mau khá tỏ bày, cha củng mẹ ngày nay hà tại? Hoa nghe hỏi đôi hàng lụy sái, nghĩ mà thương buổi lâm nàn còn dại biết đâu, Hoa mới phân nguồn ngọn đuôi đầu, cho rõ cuộc bể dâu qua lại. “Từ Ái Nghĩa mới vầy kim cải, cùng Hà Hương là gái có chồng, tưởng cùng nhau như bướm với bông, nào hay nỗi chỉ hồng vấn chặt. Bởi vậy cho nên đôi lứa mới vầy duyên cầm sắc, chưa mấy ngày hiệp mặt thọ thai, phận ôm cầm nỡ bỏ cho ai, hồng diệp mới bền dai qui cuống. Nghĩa Hữu giận cũ vong mới chuộng, nên nằng nằng dạ muốn báo thù, một đêm kia núp bóng đèn lu, nhập lầu thượng quyết tru Ái Nghĩa. Thiếp sợ thôi thất vía, bốn phía chạy dầm đường, chở Cậu tư đem tới nhà thương, nhờ thầy thuốc diệu phương cứu nạn. Bỗng đâu đà đúng tháng, kỳ thai sản tới ngày, Hà hương sanh ra đặng một trai, nhà mừng đặng phước dài roi dấu. Mới đặt Ái Nhơn là tên cậu, nưng niu dường như báu ngàn cân, dè đâu số vô thường trời đã định phân, cậu tư lại đến tuần tạ thế.” Nhơn nghe nói tới đây khóc kể, cha bỏ mình mà trẻ không hay; “Sao nữa, việc nhà từ ấy đến nay, nàng mau khá tỏ bày khúc độc.” “Tôi mô dấu chơn răng kẻ tóc, từ ngày Cậu tư mất rồi, bà nhớ thương sớm khóc tối than, bởi vậy cho nên, canh chầy tọa ngọa bất an, càng bữa càng mang lấy bịnh. Sức già yếu dường như trái chín, lâu ngày rồi tiên cảnh cũng xa, phận Cậu thì tuổi mới nên ba, một mình thiếp vào ra cùng Hà thị. Cuộc bướm cũ hoa xưa ai khéo chỉ, Nghĩa Hữu về chấp chỉ nối dây; cũng vì chàng thua hết gia tài, nên mới lạc loài tới đó. Thằng hồi nãy là con trai của nó. Cậu bé thơ đâu rõ sự nhà, Thoàn là con ông Cậu thiệt con bà, hiệp lại nhứt gia mà ở.” Nhơn nghe nói có hơi mắc cỡ, nghĩ mẹ mình lỡ ghét lỡ thương, làm chi điều bướm chán ong chường, chẳng tưởng chữ cang thường chi đạo. Chồng mới chết, thay xiêm đổi áo, nghĩ cuộc tình điên đảo gớm thay nhưng mà nghĩ công dày thập ngoạt oài thai, cảm ơn nặng tam niên nhữ bộ. “Sao nữa, vầy lại một nhà ở đó, ở làm sao, nàng khá phân cho rõ ngay gian?” “Cậu ôi! Nghĩa Hữu là đồ lòng thú dạ lang, muốn hại cả gia đàng đoạt của. Bởi vậy nó mới xúi mẹ Cậu, mua nhà ở dựa gành sóng bủa, chốn cồn cư nham huyêt cút cuôi, trước cốt cây sau quyết dứt chồi, nhưng mà bởi có tôi sợ lậu; vì đêm ngày thiếp ẵm bồng nuôi cậu, biết làm sao hạ thủ cho xong, bởi vậy nó mới âm mưu đem tới lâm trung, trói thiếp vào trong cội thọ. May đâu gặp tiều phu tới đó, mới ra ơn cứu khổ đem về, chịu làm con tiều lão an bề, nhưng mà trong dạ ủ ê không xiết. Sợ một nỗi cậu lầm tay nó giết, có ai mà rõ biết ngay gian, nghĩ như vậy nên tôi mau mau trở lại gia đàng, thăm viếng cho tàng áo lới. Dè đâu, cửa nhà vừa bước tới, thấy người đương xúm lợi kiếm tầm, rằng cậu đâu mà bặt tín vắng âm, cô than khóc mắt cô dầm hột lụy. Thiếp cạn vẻ mọi đàng chung thỉ, cô mới hay cậu bị lâm ương, cô thất kinh té ngửa trên giường, nằm thiếp thiếp như hồn nương mây bạc. Kể từ đó cô mang bịnh ngặt, thân thể gầy nhan sắc kém phai, Nghĩa Hữu thì chẳng chút đoái hoài, thằng Thoàn thả tối ngày lưu vóng; mấy năm chẵn cô mang bịnh trọng, tôi phải lo nuôi dưỡng biết sao, cho hay câu thiên số nan đào, tới tuần phải bước vào dị lộ.” Thân mẹ chết gẫm âu quá khổ, Nhơn động lòng lụy nhỏ chứa chan, oán nầy dầu thịt nát xương tan, “Ta nhứt nguyện phân can giảo nhục. Nàng thật là người tâm phúc, mà sao cha mẹ ta chết rồi, nàng hãy còn hẩm hút đó chi?” Hoa đáp rằng: “Thiếp cũng muốn đi, song chưa biết kế chi mà trả oán. Bởi vậy thiếp mới giằng lòng ở nán, giả mến thương thỉnh thoảng đợi thời; kế thằng Thoàn mê cuộc chơi bời, dắt gái tìm nơi lánh mặt. Nàng ấy thiệt Hai Long chữ đặt, mắt như sao da mặt như dồi, nghĩ thương nàng phận bạc như vôi, e phải bị nổi trôi mà chớ.” Nhơn nghe nói Hai Long sực nhớ,”Ủa, nói vậy thằng Thoàn nầy quái gỡ biết bao, trước làm sao sau cũng môt màu, hèn chi, tục người ví cây nào trái nấy! Cha dường ấy sanh con dường ấy, làm phải thì gặp phải khó chi, sao nữa nàng mau khá nói đi, đặng cho ta tường hãn.” “Thiếp cũng tưởng, còn một mình Hữu dễ bề trả oán, dè đâu thâm canh nó dâm loạn cô phòng, ép thiếp thì kết nghĩa vợ chồng, cậu mới nghĩ nó co-son không hả?” “Phải, vậy mà nàng có giữ tròn phận đóa, hay là nàng để cho ong thả dàn đi?” “Giữ sao cho đặng cậu, nếu thiếp mà tiếc nhụy trà mi, chốn hiu quạnh còn chi mà kể. Thiếp ráng chịu xuôi theo một lẽ, chớ vợ chồng gì mà như con trẻ với cha, lại thiếp cụng biết, gối rơm mà dựa mặt chiếu hoa, mắt ai lại xem ra cho được. Phận thiếp tỉ như Điêu Thuyền thuở trước, mượn hồng nhan mà cứu nước trợ nhà, nệ chi câu vợ trẻ chồng già, miễn trả đặng oan gia cho chủ.” “Nàng đặng vậy hiếu trung vẹn đủ, còn bây giờ đây Nghĩa Hữu ở đâu? Ta quyết tìm trảm nhữ chi dầu, mà trả thửa phụ thù cho đặng.” “Khuyên cậu mựa đừng háo thắng, dầu việc chi thỉnh thoảng mới tuyền, cho hay rằng: Chữ phụ thù bất cộng đoái thiên, cậu tử điệu tu dương ái nhựt. Thiếp lại nghĩ, lúc nầy cậu cũng chẳng nên ra sức, bởi vì bịnh Hữu đà nan thức âm dương, thiếp còn đương diệu toán kỳ phương, đòi cho đặng của thung đường cậu lại. Khuyên cậu đừng nghi ngại, để một mình trí gái liệu toan, nhà cậu ở hà phang, chỉ cho biết tên đàng số ngõ. Chừng xong việc thiếp tìm tới đó, rồi sẽ phân cho rõ đuôi đầu, bây giờ đây thiếp chẳng ở lâu, nơi Long Hải thiếp mau trở lại.” Nhơn nghe phân thậm phải, không một lời chi cãi cho qua: “Nhà của ta cũng chẳng bao xa, đây đi xuống khỏi ga thì tới. Tục kêu là Đường Mới, nhà ở tại căn đầu, cứ hỏi thăm Thợ vẽ mà vào, ta chẳng có khi nào vắng mặt.” Thầy với tớ phân tay Nam bắc, xốn xang dường dao cắt tâm cang. Hoa giã từ chưn bước lên đàng, về Long Hải liệu toan quỉ kế. Hữu ở nhà bịnh đà trầm trệ, nằm mê man kêu trẻ thảm thương, nghĩ mình xưa làm việc bất lương, rốt lại mới rõ đường quả báo. Âm kế độc làm điều phi đạo, lập mưu sâu tàn bạo sát nhân, phủi hai tay nào thấy của phù vân, đeo một dạ khổ thân bất tán, mình bạc nghĩa Nguyệt Ba mới tự vận, bỏ con thơ ngẩn khóc la, đương suy nghĩ bỗng thấy Nguyệt Ba, hiện trước mặt như là còn sống. Mờ mệt thấy Hữu càng kinh khủng, tuy ăn năn mà cũng muộn rồi: (Chớ tưởng hồn Nguyệt thị người ôi, ấy là lương tâm Hữu bồi hồi nên thấy vậy!). Nhớ tới lúc quăng Nhơn nơi đại hải, mong tóm thâu của cải cho con mình, làm cho Hà Hương nhớ dáng dại hình, nhuốm bịnh thất tình mà chết. Oan hồn trẻ không ai thẩm xét, ức trí nàng người biết cho chăng? Lúc Hữu đang mê sảng tâm thần, thấy Hà thị chần ngần trước mặt. Nghĩa Hữu mới lim dim đôi mắt, lại nghe tiếng nàng khoát nạt hét la. Hữu sợ run muốn dậy chạy ra, bỗng đâu thấy thị Hoa về tới.