“Bậu ôi! Tình như vậy bậu có hay chăng vậy? Tấm lòng đây phải quấy dường nào?” Hết Thị Nghè sang tới Đá –Cao, gặp những gái má đào dư triệu. Lòng sầu thêm bận bịu, bởi vậy lơ thơ dường tơ liễu buông mành,xét nỗi niềm hận thấu trời xanh, nghĩ đến cuộc yến anh mà tủi. Lần bước qua Chợ Đũi, nghêu ngao kiếm “túi gió trăng” đi tới đâu cũng thấy Ả Hằng, lăng liếu cùng chàng Bạc Thố!!! Xét như phận Hai Long bây chừ: “Khác nào chim lánh ná tìm cây mà đỗ, rủi mà đỗ sái nhành càng khổ tấm thân; tình nhân ôi, hỡi tình nhân! Thấu biển ái nguồn ân chăng nhẽ?” Con bóng ác thoát qua rất lẹ, khiến cho anh hùng gót nhẹ đường tên, đau đớn thay! Hơi hương còn phưởng phất một bên, sao chẳng thấy bạn hiền lai vãng. Đêm nằm trông mau sáng, đặng đi tầm con bạn kẻo thương; hễ rảnh tay thì chơn bước ra đường, kêu xe kéo chạy bương Chợ Lớn. Ra tới ruộng: nghe dế khóc lòng càng đau đớn, ếch nhái than thêm dợn mạch sầu, chừng chạy ngang qua Đệ Nhứt Lầu (Tài Zách Lầu) nghe tiếng nhạc gan xàu ruột thắt. Thêm nỗi, ba con sẩm nó xướng ca réo rắt, cha chả là buồn, khác nào tay cầm đao mà cắt tâm cang, thấy Si-noa qua lại nghinh ngang, lại thêm tiếng đờn liếu rùm đàng bán đậu!!! Xuống xe kéo nơi đàng Tào Khậu, thấy bán buôn lơ láo mà vui: “À há! Annam ta rày đã thảm mùi, chẳng muốn tới lui với Chệc! Vui một phút bỗng đà thấy hết, cơn buồn sao la lết theo hoài, nực cười thay con tạo khéo lá lay, xui chi cuộc tình dài đêm vắn. “Trọng còn biết từ quan treo ấn, huống ta nay nỡ chẳng hết lòng; lần bước qua rạp hát Quảng Đông, tìm thử sợi chỉ hồng có đặng”. Đi tới tối rụng rời chơn cẳng, cái gánh tình cũng chẳng thấy đây, mãn ngó mông đi thấu Bình Tây, chừng tỉnh ngộ mới quày trở lại. Vừa tới ga xe đà rút chạy, nhơn lẹ chơn vụt nhảy tuốt theo. Bước vào nhà ruột thắt gan teo, tức tối biết bao nhiêu mà kể. Nầy nguyệt lão thiệt mi rất tệ, đã làm cho đến thế thì thôi; còn khiến chi cho đêm năm canh dạ luống bồi hồi, ngày sáu khắc không ngồi khó đứng. Xanh gà trót thẩn thơ, thơ thẩn, mệt mỏi rồi ngồi gục đầu mê mẩn như say, bỗng thấy người bước tới đứng ngay, kêu Nhơn bảo lóng tai nghe dạy: “Ngươi dầu muốn gặp dây oan trái, khá nghe ta phân giải mấy lời, Ngũ Đức Lân mau khá tới nơi, ắt sao cũng gặp người cựu ngãi!” Nhơn tỉnh giấc lấy làm sự trái: “Hay là loài yêu quái phỉnh ta; trông cho mau tới sáng ra, tầm thầy rước về nhà bàn thử.” May sao lại rước nhằm thầy Cử, bàn chiêm bao trong xứ nổi danh, Nhơn mới bày rõ hết ngọn nghành, linh mộng đều thanh ứng hiện. Thầy Cử mới nghe qua liền biểu: “Chớ rằng điềm huyễn mà chê, người đời hay nói thường lẽ, hữu Ngũ Đức thuộc Kê đã phải. Chàng dầu mong cựu ngãi, mau bước trải (Xóm gà), đừng đi kiếm đâu xa, thất công mà vô ích. Ta không thèm thêu dệt, khuyên bỏ hết dạ nghi, một lời ta vàng đá tri tri, ngày sau cũng gặp kỳ tương hội.” Nhơn nghe nói lưỡng nan tấn thối, biết sao mà thấu nỗi giả chơn, gượng làm vui mượn lẽ thiệt hơn, cùng tiền bạc tạ ơn thầy Cử. Rồi việc cũng một mình tư lự, xác ngồi đây mà hồn khự chốn nào đâu? Thảm thay, miệng ngâm thơ cảnh hóa thơ sầu, tay viết chữ chơn ra chữ thảo! Sợ dưỡng phụ thấu tình mà lỗi đạo, muốn lấp ngơ gượng gạo làm khuây, khuây làm sao đặng, trời đất ôi! Lúc ra vô mơ tưởng cái mặt mày, cơn ngồi đứng ái hoài tơ tóc. Tay muốn họa vừng ô mới mọc, họa rồi coi như lúc trời chiều, vẽ hoa hồng ong bướm luyện ấp yêu, vẽ rồi thấy màu điều lợt lạt! Trông cho rảnh việc tìm cho gặp mặt, kẻo mơ màng quốc sắc thiên hương, dẫu cho rằng máy tạo chẳng thương, tình nặng nguyện ghi xương tạc dạ! Vừa rảnh cơn bút họa, Nhơn thong thỏa sửa sang, xách ba-ton chơn bước ra đàng, quyết tìm chốn Côn Cang ngọc ẩn. Mang cái túi gió trăng thơ thẩn, xách khối tình lần quẩn bên Ga, chờ cho xe Chợ Lớn trở ra, mua giấy tới Xóm gà tìm bạn. Dòm thấy nhẫn người buôn kẻ bán, mà cũng không hình dạng tình nhân, biết bao nhiêu là bợm “Thanh tan” cũng chẳng thấy bóng hằng thấp thoáng. Ruột quặng đau từ đoạn, lại thêm ba thằng tửng con rao bán thêm phiền, bánh kẹp đâu mà nghe tiếng liền liền, củ năng nấu với chuối chiên inh ỏi!!! Đứng đợi lâu hai chơn đã mỏi, bỗng đà thấy vọi xe ra, chập lâu tới đậu tại Ga, Nhơn đứng ngó người ta lên xuống. Cũng khó nỗi lấp cơn phiền muộn, mãn nhớ tình dạ luống ủ ê, máy trở đầu trỗi tiếng “siếp lê”, Nhơn lật đật lên xe ngồi dựa. Ngóng cổ dòm ra cửa, thấy xe ngựa lại qua, nhớ những khi loan phụng hiệp hòa, chiều hay dạo Ca –ti –na, Kinh lấp. Bây giờ đâu mà không gặp, trời cao cùng đất thấp có hay! Ngồi làm thinh ngơ ngẩn như say, nghe tiếng khách giải bày chuyện vãn. Xe lửa chạy qua thấp thoáng, mà Nhơn còn thán oán rằng lâu, lạ chi, người đi đàng gấp việc muốn mau, một phút đợi nghĩ âu quá ngán! Trông tới chỗ xuống đi tìm bạn, coi lời thầy quyết đoán gần xa, còn đang suy bỗng tới Xóm Gà, lần đàng bảy ngả ba chỗi bước. Đi mội đỗi thấy người phía trước, xúm nhau đông ước được vài mươi, Nhơn mau chơn tới hỏi thăm người, cho hãn thửa duyên do sự tích. Người mới nói: “Có tay gái lịch, tới ngụ đây hơn ít tháng nay, mang bịnh đã nhiều ngày, không có ai nuôi dưỡng. Bĩnh càng lâu càng trượng, chồng chẳng tưởng chẳng thương, một mình nằm tại nơi giường, tiền bạc một đường chẳng có. Thuốc men không một nhỏ, cơm nước bộ cũng không, nay bịnh nàng xem hết thế trông, nàng than trối kêu chồng mà chẳng thấy, …” Nhơn mới hỏi: “Chẳng biết nàng tên chi vậy? Xin người nói lại tường tri, còn chồng nàng danh tánh là chi, sao có ở vô nghì như thế?” Người nghe hỏi liền phân cạn kể, bày mọi lẽ đục trong, nàng tư hiệu Hai Long, danh tánh chồng chưa hãn.” Lòng Nhơn đà rối loạn, bỗng xuất hạng dầm mình, người coi chưa rõ sự tình đứng làm thinh mà ngó. Nhơn lật đật chen chơn vào đó, đôi tròng đà lụy nhỏ chứa chan. Nhơn vói tay vừa khóat ấm màn, thấy mặt vợ nhào lăn mà khóc. Nào ai có rõ niềm tơ tóc, song thấy dường ni thương xót biết bao. Nhơn bồng Long hỏi bịnh thể nào, Long mở mắt nhìn sau ngó trước. Biết chồng cũ mà nói ra không được, giọt lụy tuôn như nước bình nghiêng, dầu cho lòng sắt cũng thảm phiền, gan đá há để yên cho phải? Chỉ vô miệng ra dấu cùng người ngãi, đặng lo phang cứu giải nhứt thời; nhơn cậy người ra sức đi mời, thầy thuốc kíp tới nơi chẩn mạch. Bởi tận số mới gặp nhằm thầy lần vách, thuốc gia truyền biết sách vở chi, thấy Hai Long cốt cách phương phi, ngồi làm bộ nghĩ suy nhìn ngó. Tâm động mới bày thói chó, chẩn mạch rồi muốn mó tới hông; Nhơn mới hỏi thầy căn bịnh Hai Long. Thầy rằng: “bị chứng phong á khẩu; chẳng những vậy mà thôi, trong mình nàng nhiệt lậu, cốt chỉ thốn nhập rồi, may đa, phải mà chẳng rước tới tôi, còn chi là tánh mạng. Bây giờ đang mê sảng, để tôi đầu một thang tiêu tán mới hay, tay nầy chẳng tay ai, để dông dài nhiều chuyện. Dầu chưa uống cũng 9da2 nghe tiếng, thang đầu mà không an, tôi sẽ toan phương biến thế quyền, thuốc tôi nào khác thuốc tiên, bịnh mà nếm tới từ nhiên tắt dũ! Tiền đâu trao cho đủ, rồi thì chủ theo sau, ra tại tiệm Phước Châu, lấy thang đầu về uống.” Nhơn nói: “Thưa thầy, việc tiền bạc tôi trao chẳng muộn, xin thấy xuống chút ơn, vì tôi muốn rõ nguồn cơn, thầy cho làm sao nói được đặng nàng phân cạn lời hơn tiếng thiệt.” “Húy! Cậu nầy nói niết, tưởng đâu việc làm chơi, mang tật câm thì câm trọn cả dời, ai lại có tời giải nạn. Thôi thôi, nói hơi đó tôi làm không đặng, lòng tôi thiệt chẳng màng chi, một bịnh đó có đủ gì, mà nói nọ kia nhiều chuyện. Thôi, tôi về, cậu!” Nhơn nghe nói gẫm âu bất tiện, biết làm sao rõ tiếng ngay gian, ngồi khoanh tay lụy ứa chứa chan, nghĩ thôi đã hết phang cứu giải. Xóm thấy vậy đem lòng tưởng đoái, nấu nước gừng bưng lại đổ cho, chập lâu đờm hạ ồ ồ, Long mới lấy hơi vô tỉnh tỉnh. Tuy không lành căn bịnh, song cũng tỉnh đôi hồi, mình rịn đổ mồ hôi, nghe tiếng rên .. ôi .. rất cảm. Nhơn thấy vậy lại càng thê thảm, vực hỏi nàng có giảm chút nào chăng? Hai Long bèn mở mắt nhìn chàng, thiếp miệng riêng than đôi tiếng: “Chàng ôi!” Hết lúc vợ chơn trời chồng góc biển, tới hồi người âm kiểng kẻ dương gian, nghĩ buồn tanh cho phận đá vàng, luống chịu giọt mưa chan đánh đố! Kể sao xiết muôn ngàn nỗi khổ, nói sao cùng cái số long đong, xưa những ngờ thân Các dựa Tùng, nay mới rõ má hồng bạc mạng. Vì thiếp mà chàng lâm đại nạn, thiếp nỡ nào bảng lãng tình chung, kể từ khi ra khỏi phòng trung, nào rõ đặng kiết hung chi nữa. Thoàn vác thiếp chạy ra khỏi cửa, đem bỏ dựa đàng rầy, thiếp tỉnh hồn hỏi lại mới hay, rằng chàng đã lầm tay tận sát. Lòng thiếp dường muối xoát, thệ nguyền câu đá nát vàng phai, dầu cho nay chàng gối xa tay, sau xuống chốn gia đài cũng gặp. Thiếp cũng muốn báo thù cho gấp, ngặt vì sức liễu bồ bất cập dõng phu, muốn báo quan cho nó ở tù, nó lại rút dao “Tu” muốn hại. Bảo thiếp theo mà vầy ngãi, thì thân gái bảo toàn, bằng giở dạ thờ chàng, thì thiệt phận hường nhan chớ trách. Chàng ôi! Vì thương chàng mấy lời kim thạch, thiếp quyết làm minh bạch nỗi oan, nên thiếp phải cắn răng giả chịu nưng khăn, đặng mà đợi lúc biến sẽ toan trả oán. Nào phải thiếp tiếc chi cái mạng, mà đoạn tình tấm mẳng bấy lấu, nghĩ vì, hồn thiếp dầu có xuống vực sâu, cừu oán ấy biết bao trả đặng. Bởi vậy thiếp mới chịu ngậm cay nuốt đắng, đưa đẩy câu dây vắn tình dài, gượng dò lần bờ bụi chông gai, cho an phận lạc loài từ ấy. Thiếp nguyện vậy nào hay đâu vậy, xin chàng tin mựa lấy làm chơi, nó đem thiếp vào trong quán nghỉ ngơi, tạm trú cho qua ngày tháng. May nhờ ơn bà quán, nghĩa minh linh cầm đáng ngàn vàng, nó thả theo chó điếm mèo đàng, thiếp no đói chẳng màng tới chút. Nhờ bà quán thương nên đỡ lúc, hai mẹ con hẩm hút cùng nhau, có dè đâu thiên số nan đào, bà cỡi hạc, gay vào cỏi hạc. Thiếp ở vậy tháng ngày thấm thoát, sau một mình trác cũng không ai, nghĩ lại càng tủi phận mười hai, khéo lựa bến chẳng may mà đậu! Nhà không còn gạo nấu, nhịn đói sao cho thấu ngày dài, tiền bạc sạch tay, biết cậy ai giùm đỡ. Nỗi sầu không thế gỡ, phận lỡ ở lỡ đi, rầu càng ngày khí lực càng suy, thảm càng bữa càng hư nhan sắc. Chàng ôi! Nay thiếp lâm bịnh ngặt may trời xui gặp mặt nhau đây, phận thiếp đà chẳng trọn kiếp nầy, duyên nợ có mấy ngày mà tuyệt. Như chàng có nghĩ tình Hồ Việt, xin dứt biệt cơn phiền, thiếp những dầu về chốn cữu tuyền, trầm luân biển thiếp nguyền vung lấp!!! Chàng ở lại tơ thừa lo chấp, chớ vọng tình yêu ấp bấy lâu, thương để lòng biết liệu làm sao, số đã định lẽ nào cải đặng.” Tiếng đã dứt mà tình còn những thẳng, mặt nhìn chồng như chẳng muốn xa, mắt láo liên đôi giọt chan òa, nợ trần thế nàng đà cổi sạch!!! Nhơn ngồi đấy tức mình ấm ách, bồng trên tay vội cách phân nhau, khóc kể, ai nghe thấu cũng đau, giọt hồng chảy biết sao ngăn đặng.