Chương 16: Thành phố trên mặt nước – Venice Tháng Mười Hai ở Venice mang theo cái lạnh nhè nhẹ và một vẻ tĩnh lặng lạ thường. Buổi sớm, dòng người qua lại hai bên bờ hiếm hoi, mặt nước mờ ảo trong màn sương bốc lên từ những con kênh. Các công trình kiến trúc mang phong cách Gothic đứng dọc hai bên dòng nước, thấp thoáng trong làn sương mù như bước ra từ một giấc mộng huyền ảo. Ernst đặc biệt ấn tượng với những cây cầu vòm nối hai bờ – đôi khi xuất hiện như bất chợt giữa khung cảnh sương khói – khiến hắn liên tưởng tới hình ảnh “cầu nhỏ, nước chảy” trong các tác phẩm văn học về vùng Giang Nam kiếp trước. Tuy Venice mang phong vị riêng, nhưng cảm giác đồng điệu vẫn khiến người ta dễ dàng rung động. Ngồi trên chiếc Gondola – loại thuyền nhỏ đặc trưng của Venice – Ernst lặng ngắm thành phố cổ kính đậm chất Trung Cổ này. Những công trình kiến trúc hai bên bờ, khi thuyền di chuyển, dường như trôi lùi về phía sau trong dòng thời gian. Những dãy nhà san sát, bố cục khéo léo, cùng các nhà thờ trang nghiêm lộng lẫy, tháp chuông cao vút phủ rêu phong, cung điện mạ vàng lộng lẫy... tất cả như đang kể lại những trang sử huy hoàng của thành Venice xưa kia. Thời Trung Cổ, Venice từng là một thế lực hùng mạnh của châu Âu, nhờ vị trí địa lý đắc địa và bến cảng tự nhiên tuyệt vời. Khi ấy, người Venice giống như người Hà Lan sau này – khát khao và cuồng nhiệt theo đuổi sự giàu có. Bằng việc độc quyền các tuyến thương mại hàng hải Đông – Tây, dọc theo Adriatic, người Venice đã dựng nên một nền cộng hòa thương mại thịnh vượng. Hàng hóa từ phương Đông đều được trung chuyển qua Venice, và thương nhân Venice đặt chân đến khắp châu Âu, khiến của cải liên tục đổ về vùng đất này. Sự phồn thịnh trong thương mại thúc đẩy thành phố Venice phát triển rực rỡ. Các thương nhân giàu có bắt đầu đổ tiền xây dựng nhà thờ và cung điện – nhiều công trình Ernst tận mắt thấy hôm nay đều được xây từ thời đó. Kinh tế hưng thịnh kéo theo văn hóa phát triển. Tầng lớp công dân trỗi dậy, các nhà văn, nghệ sĩ tụ hội về đây, biến Venice trở thành một trung tâm văn hóa lớn của châu Âu. Nhiều văn nhân và họa sĩ dùng ngôn từ và hội họa để ghi lại sự giàu có và tự do của Venice. Đến cả Shakespeare cũng lấy Venice làm bối cảnh để viết nên kiệt tác "The Merchant of Venice" – Thương nhân thành Venice. Nhưng kể từ khi châu Âu bước vào Kỷ nguyên Hàng hải, cùng với sự khai phá các tuyến đường biển mới, vai trò thương mại của Địa Trung Hải nhanh chóng suy giảm, và Venice không tránh khỏi số phận tàn lụi. "Con lạc đà dù gầy cũng vẫn lớn hơn ngựa" – Venice dù suy tàn vẫn khiến các kẻ tham vọng thèm khát. Thành phố lần lượt rơi vào tay Pháp rồi đến Đế quốc Áo. Hiện tại, dưới sự thống trị của Đế quốc Áo, Venice dường như không còn được quan tâm nhiều. Sự cạnh tranh quyền lực tại châu Âu mới là mục tiêu chính của Áo; còn Venice chỉ là một vùng đệm được khai thác như phương tiện. Ernst cảm thấy tiếc nuối cho Đế quốc Áo – dòng họ Habsburg đã từng có vô số anh hùng kiệt xuất, nền văn hóa và nghệ thuật rực rỡ trải dài hàng thế kỷ. Nhưng họ không kịp thay đổi trước làn sóng dân tộc chủ nghĩa đang dâng lên, để rồi cuối cùng tan rã. Thành – Bại, Được – Mất, rồi cũng hóa hư không. Theo Ernst, Đế quốc Áo đã đầu tư quá nhiều chi phí vô ích vào cuộc đua bá quyền châu Âu. Bị kẹt giữa các cường quốc Anh, Pháp, Nga, họ chẳng thể nào vươn lên được. Ngược lại, Phổ – dù đầy dã tâm – lại hành động thực tế hơn. Phổ biết rằng họ không thể khôi phục vinh quang của Đế chế La Mã Thần thánh vì Áo quá lớn. Họ chọn cách "đá" Áo ra khỏi kế hoạch thống nhất nước Đức. Nhưng không có Áo thì nước Đức ấy liệu có còn toàn vẹn? Nếu giả sử chính Áo là bên thống nhất nước Đức, khi đó sẽ hình thành một quốc gia khổng lồ kéo dài từ Baltic đến Địa Trung Hải, xé toang trái tim châu Âu. Cả lục địa sẽ phải run rẩy trước thế lực đó. Chính vì thế, Anh – Pháp – Nga thà ủng hộ Phổ thực hiện kế hoạch "Tiểu Đức" còn hơn nhượng bộ Áo dù chỉ một tấc đất. Nếu Đế quốc Áo biết buông bỏ bá quyền, chuyển sang khai thác thuộc địa, có thể sẽ thoải mái hơn rất nhiều. Những thành phố cảng như Venice chắc chắn sẽ được hưởng lợi. Đáng tiếc cho Áo – nếu Kênh đào Suez mở cửa sớm hơn 10 năm, kết hợp với vị trí của Venice và quy mô của Đế quốc Áo, thì dù không thể khôi phục hào quang xưa, Venice cũng đã có thể trở thành cảng biển số một của Đế quốc Áo. Nhưng lịch sử không có chữ "nếu". Rồi Venice sẽ trở lại với nước Ý, còn Đế quốc Áo thì chuyển hóa thành Đế quốc Áo-Hung, rồi sau đó sụp đổ. Ernst đánh giá: so với việc để Venice quay về Ý, thì Venice ở lại trong Đế quốc Áo-Hung có lợi hơn. Ý có ba mặt giáp biển, sở hữu hơn một trăm cảng, trong khi tương lai của Đế quốc Áo-Hung chỉ có Adriatic là cửa ngõ duy nhất ra đại dương. Nước Ý quả thực may mắn – chỉ vài năm sau khi chiếm lại Venice, Kênh Suez khai thông, khiến vị thế của Địa Trung Hải lại một lần nữa trở nên chiến lược. Xưởng đóng tàu Martin ở Venice – giờ đây đã nằm trong tay Ernst. Đây là một xưởng đóng tàu gia đình lâu đời, nhưng kinh doanh sa sút trong những năm gần đây, liên tục thua lỗ. Người thừa kế là Fortz Martin đang tìm người mua lại. Ernst đã xuất tiền thâu tóm xưởng này. Fortz Martin thì dùng số tiền đó chuyển sang đầu tư vào ngành dệt – lĩnh vực mà hắn đã kiếm được không ít tiền những năm qua. Xưởng đóng tàu vốn là một gánh nặng tài chính, giờ được bán đi đổi lấy dòng tiền mặt – một thương vụ rất "thoát thân". Ernst dự định nâng cấp xưởng này, mở rộng quy mô xưởng đóng tàu, để khi kênh Suez khai thông, có thể lập đội thương thuyền viễn dương của riêng mình. Dù xưởng Martin không có ưu thế đặc biệt nào, nhưng với bề dày lịch sử, đội ngũ thợ lành nghề cùng với quỹ đất tương đối rộng, đây là nền tảng khá tốt ở khu vực Venice. Ernst dự định sẽ tuyển thêm công nhân gốc Áo, để trung hòa số lượng người Ý trong xưởng. Đồng thời, hắn cũng muốn đào tạo một đội ngũ công nhân Đức, chuẩn bị cho chi nhánh ở Hamburg trong tương lai. Ernst biết rõ: không thể mong mỏi người Ý sẽ chịu đến Bắc Đức làm việc. Nhưng công nhân Áo vốn là người Đức, di chuyển và điều động về mặt tâm lý sẽ dễ dàng hơn. Đã mua lại xưởng thì không thể giữ tên cũ. Theo "truyền thống", xưởng được đổi tên thành Xưởng đóng tàu Hechingen – Ernst không thích đặt tên công ty theo tên người, mà thường dùng tên địa danh Hechingen để đặt tên cho các cơ sở sản xuất. Về mặt nhân sự quản lý, ngoài một số người cũ được giữ lại, Ernst sẽ điều một số nhân sự chủ lực từ Berlin đến để hỗ trợ quản lý và giám sát. Hechingen, một thị trấn nhỏ nằm sâu trong nội địa châu Âu, nay lại bất ngờ có một xưởng đóng tàu ở thành phố biển, một ngân hàng tại Berlin, một công ty, và cả một trung tâm nghiên cứu. Trong đầu Ernst, cái gì gắn với Hechingen đều là “của nhà mình”. Dưới ảnh hưởng của Thân vương Konstantin, Ernst đã ngầm coi bản thân là đại diện cho vùng đất Hechingen này. (Hết chương)